Auteur Donella Meadows (1941-2001), die in 1972 beroemd werd met De grenzen aan de groei, besteedt verder aandacht aan mislukkende pogingen tot bijsturen, aan weerstand en aan constructieve en destructieve feedback.
Dit boek verschaft tegelijk inzicht in wat systeemproblemen verergert. Volgens Meadows komen lastige en onoplosbaar lijkende zaken als oorlogen, armoede en klimaatproblemen voort uit systeemfouten. Zelfs verslaving kan zo worden bezien, evenals overbevissing.
Aan terugkoppelingsmechanismen, ook wel feedback loops genoemd besteedt ze ruime aandacht. Net als aan een destructief mechanisme als ‘beperkte rationaliteit’. De vrije markt zou bijvoorbeeld volgens velen een prima gestructureerd, zelfregulerend systeem zijn. Maar dit systeem schept monopolies, sluit arme mensen uit en bedreigt de draagkracht van de aarde.
De ‘beperkte rationaliteit van elke speler’ leidt in de praktijk tot gedrag en effecten die haaks staan op goed functioneren van het systeem en dus de samenleving. Een te beperkte blik op losse oorzaken en gevolgen heeft vaak structureel vastlopen als gevolg. Meadows schrijft dat systeemfouten niet opgelost kunnen worden door aan één geïsoleerd knopje van een systeem te draaien.
Denken in systemen maakt complexe materie op een bruikbare manier inzichtelijk en heeft nu minstens zoveel waarde en relevantie als toen het in de Verenigde Staten verscheen in 2008.
Denken in systemen, Donella Meadows, uitgeverij Ten Have, 2022
Lees ook in deze Helling
Word Helling-abonnee
Altijd de nieuwste artikelen lezen? Als abonnee ontvang je 4x per jaar de Helling per post. Of kies voor het online abonnement en lees het tijdschrift digitaal.
De Helling draagt bij aan verdieping en politieke visievorming binnen GroenLinks. Met een abonnement steun je het werk van het tijdschrift en Wetenschappelijk Bureau GroenLinks.