Veerkracht is een bruikbaar concept bij het doorlichten van systemen, of dat nu om voedsel, geld of energie gaat. Veerkracht is geen ideologie, maar een concept dat handen en voeten geeft aan idealen als duurzaamheid.
De huidige paradigmaverschuiving biedt belangrijke kansen aan GroenLinks om zich te profileren met een nieuw verhaal over de economie. Het verhaal van Maatoug en Rodenburg biedt hiervoor een mooie basis maar kan op twee punten nog scherper.
De Amerikaanse Shoshana Zuboff, emeritus hoogleraar aan Harvard University, waarschuwt in haar boek 'The Age of Surveillance Capitalism' dat we in een nieuwe fase van het kapitalisme zijn beland. Een fase waarin Big Tech en steeds meer andere spelers op de markt winst maken met data die zonder toestemming van de burgers zijn verkregen en die dienen om toekomstig gedrag te voorspellen – met zeer kwalijke gevolgen voor de economie, de democratie en individuele burgers.
In de vorige editie van De Helling publiceerden wij een oproep om het economisch denken van GroenLinks te vernieuwen. Hoe staat het daarmee? En wat zijn de belangrijkste lessen tot nu toe? We kunnen een samenvatting geven van alle reacties. Beter lijkt ons om drie lessen uit te lichten die ons denken verder brengen.
In het ruim 900 pagina’s tellende Capital et idéologie brengt de Franse econoom Thomas Piketty tweeduizend jaar ongelijkheid in kaart en maakt hij deze meetbaar. Piketty heeft daarnaast een opvallende agenda: hij wil het kapitalisme niet hervormen, maar streeft naar een ander stelsel.
Uitgesproken kritiek op het kapitalisme levert nog vaak afwijzende reacties op. Mensen vragen verwonderd of je dan liever in een communistisch land wilt leven, of ze verzuchten dat kapitalisme-kritiek enkel tot utopisch gefilosofeer leidt. Precies die reacties zetten journalist Sjors Roeters ertoe aan om op zoek te gaan naar concrete voorbeelden van een mogelijke post-kapitalistische samenleving. Voor die zoektocht, waarvan hij verslag deed in Vrij Nederland, reisde hij heel Europa af. De lessen verwerkt hij momenteel tot een boek, dat op 11 oktober verschijnt. Wetenschappelijk Bureau GroenLinks ging met Roeters in gesprek over het kapitalisme en de manieren om er voorbij te komen.
Het stuk van Rodenbrug en Maatoug is prijzenswaardig maar hun voorstellen raken nog te weinig aan de fundamenten van het kapitalisme. Wat daarvoor nodig is, is onder andere de erkenning dat de basis van de economie niet de markt is en evenmin de staat, maar de gemeenschapseconomie.
Maatoug en Rodenburg hebben uitstekende economische plannen. Door deze stevig in te bedden in het sociaal-ecologisme biedt GroenLinks een radicaal groen, solidair, en lokaal alternatief voor het mondiale aandeelhouderskapitalisme.
Maatoug en Rodenburg hebben een waardevolle aanzet geschreven voor een steviger economisch verhaal. In hun analyse richten zij zich echter teveel op bijzaken. Groene en linkse politiek kan alleen succesvol zijn als we ons richten op de kern: het aan banden leggen van kapitaal.
Het creëren van een nieuw (politiek) verhaal begint bij het begrijpen waar bestaande verhalen vandaan komen. Hoe zij gegroeid zijn, wie er aan gewerkt hebben en hoe deze mensen over zaken dachten. Over politiek, economie en de mens.