Misleidende beweringen
Deze houding kan ten dele worden verklaard door de dominantie van Copa-Cogeca, de oudste, grootste en machtigste landbouwlobby van Europa. De organisatie werd opgericht in 1959 bij de oprichting van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) van de EU, dat zelf werd gebouwd op het naoorlogse ideaal dat Europa ‘nooit meer honger’ mocht lijden.
Het begon als twee afzonderlijke bewegingen die de landbouw (Copa) en coöperaties (Cogeca) vertegenwoordigden, waarna ze zich in het begin van de jaren zestig samenvoegden. De leden zijn veel van de belangrijkste nationale landbouwvakbonden van de EU, en Copa-Cogeca heeft zichzelf in de loop der jaren uitgeroepen tot de stem van Europese boeren en landbouwcoöperaties in Brussel.
Copa-Cogeca beweert meer dan 22 miljoen boeren en hun families te vertegenwoordigen, wat volgens gegevens van de Europese Commissie zou betekenen dat de hele Europese landbouwsector wordt vertegenwoordigd. Toch lijkt deze claim eerder een hoop dan realistisch, zoals journalisten onthulden in het maandenlange onderzoek met Lighthouse Reports, een non-profit onderzoeksjournalistiek platform. Interviews met bijna 120 boeren, insiders, politici, academici en activisten, plus een enquête onder 50 bij Copa-Cogeca aangesloten organisaties, werpen stevige twijfels op over de lidmaatschapsclaims van de lobby en haar legitimiteit in de landbouwgemeenschap.
In Roemenië, dat het grootste aantal agrarische bedrijven van Europa heeft met bijna 2,9 miljoen, worden bijvoorbeeld slechts 3.500 boeren vertegenwoordigd door een alliantie van vier vakbonden die lid zijn van Copa-Cogeca. In Polen zijn ongeveer 1,3 miljoen boeren in naam lid van de bij Copa-Cogeca aangesloten KRIR. Deze nationale raad van landbouwkamers ontvangt aanzienlijke bedragen aan belastinggeld, maar houdt niet bij wie zij vertegenwoordigt. De Poolse Rekenkamer concludeerde in 2021 dat “wegens het gebrek aan registraties, landbouwkamers geen kennis hadden van alle leden waarvan ze verondersteld worden de belangen te vertegenwoordigen”.
Spanje heeft waarschijnlijk de meest uitgebreide dataset onder de onderzochte landen. Zelfs daar vertegenwoordigen de drie landbouwvakbonden die lid zijn van Copa-Cogeca samen slechts 40 procent van de boeren in het land.
Macht zonder vertegenwoordiging
De perceptie van Copa-Cogeca als de arbiter van wat Europese boeren nodig hebben en willen, is gebaseerd op onbetrouwbare, ongefundeerde en ondoorzichtige data. Bovendien voelen kleine boeren zich niet vertegenwoordigd. “De beslissingen worden genomen door de grote landen, grote boeren, grote vakbonden... [Er is] geen gelijkheid”, zegt Arūnas Svitojus, president van de Litouwse Unie en Copa-lid LR ZUR.
Andere huidige en voormalige leden en insiders zeiden ook dat Copa-Cogeca voornamelijk de belangen vertegenwoordigt van grote, industriële boeren en coöperaties en niet van kleine en middelgrote boeren die het merendeel van de Europese landbouw uitmaken. Volgens Eurostat had in 2020 63,8 procent van de 9,1 miljoen agrarische bedrijven in de EU minder dan vijf hectare en minstens 75 procent had minder dan 10 hectare.
Ondanks deze slechte vertegenwoordiging blijft Copa-Cogeca genieten van een gezellige relatie met de drie EU-instellingen die centraal staan in het landbouwbeleid: de Commissie, het Parlement en de Raad. In een artikel uit 2019 over landbouwsubsidies stelde The New York Times dat Europese leiders Copa-Cogeca historisch gezien hebben behandeld “niet eenvoudigweg alleen als ontvangers van overheidsgeld, maar als partners bij het maken van beleid”.
Copa-Cogeca is de enige groep die wordt uitgenodigd om voor elke vergadering van EU-landbouwministers met de voorzitter van de Raad van Ministers te spreken. Copa-Cogeca had ook het grootste aantal zetels in de burgerlijke dialooggroepen die de Commissie bijstaan en adviseren. De structuur van deze groepen is recentelijk hervormd, maar bronnen zeggen dat Copa-Cogeca de discussies blijft domineren. Insiders van de Commissie spraken ook van 'een wederzijds begrip' tussen DG AGRI, de tak van de Commissie die verantwoordelijk is voor het landbouwbeleid, en Copa-Cogeca.
In e-mails aan leden van het Europees Parlement ontdekte Lighthouse Reports dat de lobbygroep gedetailleerde suggesties geeft over hoe te stemmen over een bepaald wetsvoorstel en welke soort amendementen moeten worden aangebracht. Eén EP-lid heeft zelfs gevoeld dat de correspondentie van Copa-Cogeca een verkapte dreiging was.
Deze vriendelijke, gesloten relatie tussen de wetgevende macht, de uitvoerende macht en belangenorganisaties in Brussel die een stevige greep hebben op het landbouwbeleid, is gedoopt tot 'De IJzeren Driehoek'. Macht zonder vertegenwoordiging kan leiden tot beleid dat erop gericht is de enkelingen te bevoordelen die de gangen van de macht in Brussel bewandelen, in plaats van de miljoenen boeren die ploeteren op de velden.