Nederland is hierin geen uitzondering. In bijna alle Europese landen nam de dakloosheid de afgelopen jaren fors toe. Naar schatting telt Europa iedere willekeurige nacht 700.000 dakloze mensen. Minimaal. Zij slapen op straat of in de opvang.

Huisvesting als sluitstuk

Ik doe veel onderzoek naar de woningmarkt, en voor mij is dakloosheid onlosmakelijk verbonden met huisvesting. Vreemd genoeg is de koppeling tussen dakloosheid en woonbeleid echter bepaald geen vanzelfsprekendheid. Nog steeds maken we van dakloosheid allereerst een volksgezondheidsprobleem dat daarom onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van Volksgezondheid valt.

Dit is geen symbolisch gegeven, maar bepalend voor welk beleid gekozen wordt. Huisvesting is vooralsnog slechts het sluitstuk van de aanpak. En dat terwijl de huidige woningnood en het gevoerde woonbeleid de belangrijkste oorzaken zijn van dakloosheid.

Verkocht of gesloopt

De afgelopen decennia is actief werk gemaakt van het terugdringen van de betaalbare sociale huurvoorraad. Sociale huurwoningen zijn in groten getale verkocht of gesloopt, en de huren verhoogd. Beleid als de verhuurderheffing – een in 2013 ingevoerde belasting voor sociale verhuurders die hen jaarlijks zo’n twee miljard euro kost – frustreert de bouw van nieuwe betaalbare woningen.  

Er zijn simpelweg minder woningen voor kwetsbare groepen, die vervolgens het risico lopen op straat te belanden. Als woonbeleid het probleem is, dan kan het ook de oplossing zijn.

Woning met een poster waarop staat 'huis te huur'
Foto: Wetenschappelijk Bureau GroenLinks

Finse aanpak: housing first

Ervaringen uit Finland laten zien hoe zo’n oplossing er uit zou kunnen zien. Finland is het enige Europese land dat er het afgelopen decennium in geslaagd is dakloosheid structureel terug te dringen middels een ambitieus woonprogramma genaamd Housing First. Het kernidee van dit beleid is dat je dakloze mensen eerst aan een woning moet helpen voordat je hun andere problemen – denk aan psychische aandoeningen, verslavingen of schulden – kunt aanpakken.

Huisvesting is niet het sluitstuk, maar de allereerste voorwaarde. De Finse regering heeft daarom fors ingezet op de bouw van betaalbare huurwoningen, en geeft dakloze mensen een extra toeslag zodat ze de huur kunnen betalen.

Het gaat bovendien om normale woningen, in gewone buurten met een permanent huurcontract. Dit moet een volwaardige en permanente terugkeer in de samenleving stimuleren. Dit alles kost geld, zeker, maar is uiteindelijk vele malen goedkoper dan dakloosheid zelf.

Fundament

Dakloosheid is simpelweg een grove schending van het recht op huisvesting. Iedereen heeft recht op betaalbare, zekere, veilige en passende huisvesting. Dit recht moet het startpunt zijn van iedere effectieve én rechtvaardige aanpak. Onlangs kwam daarom ook de Nederlandse Raad voor Volksgezondheid en Samenleving met het dringende advies het recht op huisvesting centraal te stellen.

Toekomstige raadsleden, Kamerleden, wethouders en ministers die iets aan dakloosheid willen doen, moeten deze boodschap ter harte nemen: stel het recht op huisvesting centraal, en investeer in betaalbare woningen. Dat is het fundament waarop mensen kunnen bouwen aan hun toekomst.

Project volkshuisvesting

Wetenschappelijk Bureau GroenLinks heeft in 2019 een publicatie over volkshuisvesting gepubliceerd. 

Download de publicatie Regie op volkshuisvesting​
Reacties

Reacties II

Cover de Helling 2020 Herfst

Word abonnee

Dit artikel staat in het herfstnummer van de Helling ?, jaar 2020. Altijd de nieuwste artikelen lezen? Word abonnee van het tijdschrift. Je ontvangt dan vier keer per jaar het tijdschrift per post. Of kies voor het online abonnement en lees de Helling digitaal.

De Helling draagt bij aan verdieping en politieke visievorming binnen GroenLinks. Met een abonnement steun je het werk van het tijdschrift en Wetenschappelijk Bureau GroenLinks.

Word abonnee