Bedenker: Gert-Jan Krabbendam, wethouder Duurzaamheid voor GroenLinks in Maastricht

“Op het Lanakerveld zou eigenlijk een bedrijventerrein komen – daarvoor waren de boeren al uitgekocht en het bestemmingsplan aangepast – maar dat ging niet door vanwege de crisis in 2008. De boeren mochten de grond toen blijven gebruiken. In 2010 kwamen er plannen voor grootschalige duurzame energieopwekking met windmolens, een zonneweide en een biomassacentrale. Vooral de windmolens leidden tot zulke felle protesten dat dit plan is gesneuveld.

De vergunningen voor de zonneweide en de biomassacentrale zijn wel verleend. Bij de coalitieonderhandelingen in 2018 heb ik gezegd: we spreken nu ter plekke af dat de zonneweide in Lanakerveld er gaat komen, anders kunnen we gelijk een streep zetten door onze duurzaamheidsambities. Ik bracht het vrij overtuigend en het is ook in het coalitieakkoord gekomen. De grote opgave was toen om bewoners en gemeenteraad mee te krijgen.”

Het experiment

Op het Lanakerveld komen ongeveer 114.000 zonnepanelen, die de elektriciteitsvoorziening van zo’n 20 duizend huishoudens voor hun rekening nemen. De bouw start in 2022, de oplevering is voorzien voor eind dat jaar.

“De boeren hebben alle denkbare argumenten en emoties tegen dit besluit in de strijd gegooid”, vertelt Krabbendam. “Waar moest Michelinster-restaurant Beluga nu zijn asperges vandaan halen? Maar ook het buurtnetwerk en de energiecoöperatie waren tegen. Waarom leggen jullie die zonnepanelen niet gewoon op de daken, vroegen ze?”

Om de buurt mee te krijgen met de plannen, probeerden Krabbendam en zijn collega’s de wensen vanuit de bewoners naar boven te krijgen. “Het park zou er komen, maar we wilden de buurt zoveel mogelijk overtuigen en tegemoetkomen.”

Er werd een 3D-visualiatie  gemaakt waardoor mensen met een virtuele bril op door het gebied konden ‘wandelen’, duizend huishoudens werden uitgenodigd voor een informatiebijeenkomst, er kwamen stadsrondes, een klankbordgroep, een buurtpanel en twee excursies naar een bestaand zonnepark.

“Een belangrijke wens was om de industrie aan de Belgische kant van het Lanakerveld niet meer te zien en horen. Ook wilden mensen de zonnepanelen liever niet zien. Verder is het Lanakerveld een archeologische vindplek van lineaire bandkeramiekers, de oudste Europese boerencultuur. Het is ook een kwetsbaar geologisch gebied waar rekening gehouden moest worden met waterafvloeiing.”

Alle wensen zijn meegenomen in het voorstel dat naar de raad ging én zijn één op één overgenomen in de aanbesteding. Partijen die inschreven op de tender, konden bovendien extra punten krijgen voor een goed participatietraject met de buurt en een ‘natuurinclusieve’ ontwikkeling van de zonneweide.

“Toen duidelijk werd dat de raad ging instemmen, heb ik gezegd: ik sta hier niet de polonaise te dansen, ik zie ook dat hier mensen staan te huilen. Maar wat mij raakt, is de wetenschap dat wij de eerste generatie zijn die klimaatverandering aan den lijve ondervinden en de laatste die er wat aan kan doen. En dat ik later aan mijn kinderen verantwoording verschuldigd ben over mijn rol nú. Dat is míjn emotie: ik wil er alles aan gedaan hebben wat in mijn vermogen ligt als wethouder.”

De belangrijkste tip van Krabbendam bij weerstand: houd iedereen – bewoners, raadsleden, coalitiegenoten – dichtbij je en wees transparant. “De weg van de minste weerstand is juist om de weerstand met open vizier tegemoet te treden. Ik ben bijvoorbeeld zelf naar een bijeenkomst gegaan die de boeren voor de buurt hadden georganiseerd. Ze lieten hun ongenoegen over de zonneweide duidelijk merken maar zeiden wel: we hebben er respect voor dat de wethouder zich zelf in het hol van de leeuw heeft gewaagd.”