Het verkiezingsprogramma van de SP
De onlangs overleden PvdA-ideoloog Hans van den Doel muntte eind jaren zeventig de term 'biefstuksocialisme'. Het was een sneer richting zijn eigen politiek leider, Joop den Uyl, die een politiek voorstond van 'elke arbeider zijn eigen auto'. Het biefstuksocialisme staat voor een smalle, materiële invulling van vooruitgang. Van den Doel brak een lans voor een breed welvaartsbegrip, waarin gezondheid, onderwijs en milieu ten minste even belangrijk waren als economische groei.
Toen GroenLinks tot stand kwam en de vier fusiepartijen het eens moesten worden over het groene gedachtengoed, bleken de CPN en PPR op dit fundamentele thema lijnrecht tegenover elkaar te staan. De communistische partij stond haar eigen versie van het 'biefstukcommunisme' voor: milieumaatregelen waren prima, zolang ze maar niet ten koste zouden gaan van de koopkracht van lage inkomens. De PPR stond juist een radicaal groen wereldbeeld voor ogen.
Na twintig jaar lijkt de PPR binnen GroenLinks definitief aan het langste eind te hebben getrokken. Volgens een reactie van Wijnand Duyvendak op het conceptverkiezingsprogramma van GroenLinks is het groener dan ooit: "Het programma kiest voor een radicale groene politiek [...] Ik schat overigens dat 85 procent van de groene programmapunten ook al in de plannen uit 2010 te vinden waren, maar door de nieuwe positionering zijn het nu plotseling veel meer de blikvangers geworden."
Wanneer we het programma van de SP lezen is slechts één van de vijftien hoofdstukken exclusief gewijd aan het milieu. Daar zijn zinnige dingen te lezen die lijken op typische standpunten van GroenLinks: meer windmolens en zonnepanelen, energiebesparing en een slim energienet.
Maar nergens is er een bevlogenheid te lezen over duurzaamheid, of is er sprake van keuzes en milieumaatregelen die pijn doen. Over biefstuksocialisme gesproken: over belasting op vlees wordt met geen woord gesproken, terwijl goedkoop vlees zo'n beetje alles samenvat wat niet duurzaam en onethisch en ongezond is aan Nederland. Ontbossing in Brazilië, dierziekten, mestoverschot, dierenleed, landschapsvervuiling, klimaatverandering en obesitas komen allen tezamen in de kiloknaller. Maar wat schrijft de SP?
"Het onderzoek naar vleesvervangende producten wordt bevorderd. Biologische voeding wordt door de overheid gepromoot."
Zo lust ik er nog wel een.
Tegelijk dringt de vraag zich op of de SP wel echt iets begrepen heeft van een duurzame economie. Slechts twee keer in het hele programma wordt het principe van 'de vervuiler betaalt' genoemd, waarvan één keer in een curieuze context:
"De grote elektriciteitscentrales gaan een deel van de netkosten betalen, op grond van het principe 'de vervuiler betaalt'."
De programmacommissie had hier misschien beter even contact kunnen zoeken met hun collega's van GroenLinks, want dit heet gewoon 'de gebruiker betaalt'. Het principe dat de vervuiler betaalt draait niet om betalen voor het gebruik van een elektriciteitsnet, maar om het verrekenen van milieuschade in de prijs van het eindproduct. Eveneens ongeloofwaardig klinkt het geluid over het beprijzen van CO2. De '2' van 'CO2' staat in superscript in plaats van subscript. Lag het wetenschappelijk bureau hier misschien te slapen?
Als de SP de grootste wordt - en dat is niet onwaarschijnlijk - zal alleen GroenLinks de goede groene bedoelingen van de SP omzetten in echte daden. Het temmen van het biefstuksocialisme van de SP lijkt me een uitstekende reden om 12 september GroenLinks te stemmen.