Ze benadrukt dat haar werk geworteld is in wie ze is, niet enkel in wat ze doet. “Denken en doen moeten met elkaar in balans zijn, het is een samenspel. Journalistiek en het organiseren van initiatieven versterken elkaar. En creativiteit krijgt betekenis wanneer het tot actie leidt. Activisme haalt kracht uit nieuwe ideeën.”
Verandering beschouwt Gargard dan ook niet als een abstract begrip, maar als een praktische noodzaak. “Ik wil de wereld niet alleen beschrijven hoe het kan, maar ook actief meewerken aan hoe dat eruit kan zien.”
Activisme heeft vele gezichten
In Na verzet komt (r)evolutie verzet Gargard zich tegen het idee dat activisme slechts één vorm heeft: luid, zichtbaar, de barricade op. “Dat beeld is hardnekkig, omdat het het meest sensationeel is. Daardoor voelt het urgent. Maar er zijn zoveel meer manieren om verandering teweeg te brengen. Vormen die kleiner voelen, maar daardoor niet minder belangrijk zijn. Denk aan een boom planten, kunst maken, een kind opvoeden of jezelf heropvoeden. Natuurlijk is extern werk belangrijk, maar intern werk staat daar gelijk aan.”
“We hebben onderdrukkende systemen geïnternaliseerd. Pas als we dat herkennen, zien hoe zij ons in hun greep houden, kunnen we ze ontmantelen. Dat begint met bewustzijn en eerlijk zijn over je eigen rol binnen het geheel. Het vraagt oefening en geduld.”
Maatschappelijke verandering is persoonlijk
Wat Gargard betreft is maatschappelijke verandering persoonlijk, en andersom. In haar boek schuwt ze het persoonlijke niet. Ze deelt openhartig verhalen over haar familiegeschiedenis, persoonlijke relaties en ervaringen met (anti)racisme. Toch is ze naar eigen zeggen een “extreem privé” persoon. Waarom dan toch die openheid? “Ik deel geen willekeurige flarden van mijn leven. Alleen als het functioneel is, als het iets toevoegt aan het grotere verhaal. Ik gebruik mijn persoonlijke leven als illustratie. Niet omdat ik het leuk vind om over mezelf te praten, maar omdat het mijn punt kracht bijzet.”
Is dat altijd comfortabel? “Zeker niet, maar dat hoeft het ook niet te zijn. Als ik anderen uitnodig tot kwetsbaarheid, moet ik er zelf ook aan geloven. Je kwetsbaar opstellen gaat er niet om dat iedereen alles over je weet. Het laat zien dat je onderdeel bent van het systeem dat je probeert te bevragen en durft uit te dagen, zelfs als het ongemakkelijk is.”
Het verzet van rust en plezier
Een van de meest centrale inzichten die uit haar werk rolt, is dat rust geen luxe is, maar een daad van verzet. “Rust is weigeren mee te draaien in een systeem dat je waarde koppelt aan productiviteit. Waarbij schuld en schaamte wapens zijn. We slaan onszelf met de zweep die het systeem ons heeft aangereikt en denken dat dat normaal is”, aldus Gargard.
Rusten klinkt simpel, maar Gargard heeft zelf ondervonden dat het lastig kan zijn om uit het onderdrukkende systeem te stappen wanneer bekende en vertrouwde patronen doorbroken moeten worden. “Als ik niets doe, voel ik me schuldig. Gek, toch?”, deelt ze. In haar boek schrijft ze daarover: ‘Hoe kun je voor een betere wereld zorgen als je niet eens voor jezelf zorgt? Toen ik mijn dierbaren grenzeloos bezig zag, werd mijn eigen grenzeloosheid en rusteloosheid nog duidelijker zichtbaar, als in een waarschuwende spiegel. En omdat ik mensen van wie ik hou het leven gun dat ze verdienen, besloot ik een poging te doen het goede voorbeeld te geven. Wat ik voor hen wilde moest ik ook voor mezelf willen.’ Die reflectie begon met zichzelf de vragen stellen: “Naar wie voel ik me schuldig? en Is er iemand die lijdt als ik een dag rust neem? Nee. Sterker nog: ík word er beter van.”
