Nee, de PVV-kiezer komt niet van de PvdA

Goede nuancering dat huidige PVV-kiezers nu vooral van rechtse partijen komen, maar ik zie het misverstand hiermee niet als ontkracht. Integendeel. Noortje geeft zelf aan dat de arbeidersklasse tot de jaren 90 PvdA stemde en dat de PvdA die groep vanaf dat moment kwijt was. Niet gek dan toch dat toen het verwijt is ontstaan dat PvdA geen voeling meer had met dat deel van het volk (en dus elitair was)? Dat is dan m.i. geen frame. Daarna kwam het populisme en sindsdien is de arbeidersklasse ‘rechts’ blijven stemmen, ook omdat populisten een sociaaleconomisch conservatief verhaal hadden dat die klasse meer aansprak. Wederom is het niet gek dat links toen kleiner werd, toch? De arbeidersklasse is m.i. verweesd en vindt steeds een nieuw onderkomen bij de volgende grote belofte. Het zou goed zijn om juist wel na te blijven denken over hoe de PvdA dit deel van de kiezers kan aanspreken i.p.v. ontkennen dat daar een kloof zit die overbrugd moet worden. Anders blijven rechtse populisten weglopen met linkse thema’s.

Ik ben een beetje in verwarring na deze column van Noortje Thijssen over de mythe dat de PVV-kiezer niet van de PvdA komt. Het lijkt erop de mythe waar het over gaat de volgende is: 'Mensen die eerder op de PvdA hebben gestemd lopen niet massaal over naar de PVV.' Het is goed om dat te ontkrachten, als dat beeld leeft. 
De titel van de column is echter: 'Nee, de PVV-kiezer komt niet van de PvdA.' Dat is een ander verhaal. In dezelfde column brengt Noortje de nuance aan dat, in mijn woorden, een deel van het electoraat over de jaren heen wel degelijk van de PvdA naar de PVV is gegaan. Dit wordt geïllustreerd door de volgende passage:
'Van Praag stelt in dezelfde publicatie dat de ouders van de PVV-kiezers uit 2010 nog wel een voorkeur hadden voor de PvdA. Wilders boert dus goed bij kiezers die zijn geboren in een rood nest.'
Het cijfer wat ik niet terugzie in de column: welk deel van het electoraat dat zich tot de arbeidersklasse rekent stemt links, over de jaren heen? Is dat niet waar het om draait?
Het lijkt me belangrijk om precies te zijn in welke mythes ontkracht moeten worden. De column van Noortje is wel genuanceerd daarin, maar wie alleen de titel leest, denkt wellicht ten onrechte dat we zelfgenoegzaam achterover kunnen leunen. En dat lijkt me niet de bedoeling.

De teneur van de column is dat ‘we’ de mythe van de elite moeten laten uitsterven. Dat is naïef en gaat nooit lukken. De retorische kracht van het woord ‘elitair’ is ongemeen sterk. Links is daar al jaren het slachtoffer van. We kunnen naïef blijven en hopen dat dit vanzelf uitsterft of ons verbazen over de onredelijkheid van de kiezer. Maar het beste is het om ons zelf van die retoriek te gaan bedienen. Dus: ‘achterkamertjespolitiek’ bij de PVV, die samen met de VVD ‘de rijke elites’ bevoordeelt en ‘de allerrijksten systematisch voortrekt’. De Telegraaf ‘wordt steeds elitairder door zich van de gewone man af te keren en voor de happy few te kiezen’, enz.

Interessante column. Maar dan is er de vervolgvraag: waar zijn al die PvdA-kiezers dan wél gebleven? Is het 'natuurlijk verloop', zijn de ouwe trouwe PvdA'ers overleden en is er onvoldoende jonge aanwas? Waarom zou de PvdA-boodschap jonge kiezers niet aanspreken? Zijn het de ideeën, de mensen, het beeld (c.q. de onzichtbaarheid) van de PvdA in de media? Komt de boodschap niet over of denken/voelen echt zoveel mensen 'rechts'. Hoe bepalen mensen eigenlijk hun keuze en waarom dan niet PvdA? Hebben ze het 'te goed', zijn ze niet zo solidair? Wat is het? Dat is vast weleens onderzocht, maar het is nu, met de verkiezingen in zicht en de fusie met GroenLinks, urgent.

Wat doen we eraan?

PVV-kiezers ervaren dat er met een zeker dedain op hen neergekeken wordt door hoogopgeleiden en nemen vervolgens aan dat deze hoogopgeleiden in meerderheid links stemmen - hetgeen niet zelden op waarheid berust. Men ervaart overigens ook sociaalliberalen als elitair. 

Wat voelt men dan? Links kijkt op ons neer - neemt ons absoluut niet serieus - verwijt ons van alles - leest ons de les - is moraliserend bezig. 

Wat GroenLinks-PvdA zou moeten nastreven is dat populistische stemmers  weer trots op zichzelf durven zijn.

Ik hoop dat jullie iets hebben aan deze bijdrage. In iedere geval succes. 

Dat de afgelopen 20 jaar geen linkse kiezers zijn overgestapt naar extreem-/radicaal-/populistisch rechts geloof ik graag. Maar zijn de aangehaalde onderzoeken wel terug gegaan tot in de jaren '80? Toen begon al het idee te leven dat "buitenlanders" schuld hadden aan van alles. En toen kwam ook de Centrumpartij (CP) en later de CentrumDemocraten (CD). Door het mechanisme van het 'nationaal socialisme' dachten de volgelingen toen al: "Ze/wij zijn tegen buitenlanders, maar hebben ook linkse ideeën, dus ze/we zitten in het politieke midden." Het is dus heel goed mogelijk en zelfs logisch dat mensen die vanwege inkomen en maatschappelijke positie links zouden moeten stemmen in die foute hoek terecht zijn gekomen. De echte "frames" die bestreden zouden moeten worden: de schuld bij de verkeerde groepen leggen (bijvoorbeeld harder roepen: woningtekort schuld van VVD en CDA, niet van asielzoekers enz.) en de ontkenning dat PVV / FvD / JA21 niet radicaal- of extreem-rechts zijn.

Kristian wil nadenken over hoe de PvdA de arbeidersklasse kan aanspreken. Voorstel: Zet aansprekende onderwerpen puntsgewijs op een rij met een korte omschrijving, en verspreid die op 1 A4'tje in dagbladen, talkshows en sociale media. Bijvoorbeeld als   
NATIONAAL MANIFEST van GroenLinks-PvdA voor een Progressief Nederland      

1) KLIMAAT Het akkoord van Parijs voorziet in een tijdige stopzetting van de opwarming van de aarde. De nodige maatregelen daartoe dienen daarom met voorrang genomen te worden, bijvoorbeeld de beëindiging van gebruik en subsidiëring van fossiele brandstoffen. 

2) NATUUR De kwaliteit van de natuur is in Nederland sterk achteruitgegaan en moet hersteld worden, volgens Europese richtlijnen, door het in samenhang (door één minister) combineren van
tegengaan van stikstofneerslag, herstel van waterkwaliteit en biodiversiteit.

3) MIGRATIE dient nauwgezet omschreven en gekwantificeerd te worden, onderverdeeld in asielmigranten, arbeidsmigranten, economische migranten en studiemigranten. Echte vluchtelingen mogen in ons land rekenen op een veilig onderkomen, en zo nodig ook op een pro-Deo-advocaat.

4) GELIJKWAARDIGHEID Mensen mogen niet getypeerd worden aan de hand van hun afkomst, religie, huidskleur, omstandigheden of cultuur. Wij/zij-denken en hoger/lager-denken staan haaks op de gelijkwaardigheid van álle mensen, zonder enig onderscheid. 

5) WONINGBOUW Het huizentekort is veroorzaakt doordat de regie over de woningbouw, zoals bijvoorbeeld ooit werd vastgelegd in een Woningwet, is losgelaten en de gang van zaken is overgelaten aan de vrije markt. Wonen is een recht en valt in de Grondwet onder een ‘inspanningsverplichting’.

6) ONDERWIJS Doorbreek in het onderwijs het diplomakapitalisme en bevrijd het beroepsonderwijs uit het hiërarchische onderwijsstelsel. Dan wordt het een positieve keuze in plaats van een aftocht voor wie niet naar het hbo of het vwo zou kunnen. Benoem praktisch opgeleiden en theoretisch opgeleiden.  

7) ZORG Ontneem zorgverzekeraars het beslissingsrecht over de toekenning van financiën aan ziekenhuizen, (huis)artsen en jeugdzorgmedewerkers. Bevorder opleiding en een passende salariëring van verpleegkundigen en werkers in de jeugdzorg. Voor iedereen een plek in een huisartsenpraktijk. 

8) DEMOCRATIE is een ideale vorm van samenleving, maar vraagt wel voldoende inzicht van haar burgers in wat echt nodig is, Daaraan wordt voldaan in de zogenoemde burgerberaden in opkomst.

9) CRIMINALITEIT EN GEWELD moet met voldoende menskracht (rechercheurs, rechters) bestreden worden en zo direct mogelijk, met strenge straffen en veel TBS. Gevangenisstraf verandert echter geen mensen. Daarom moet passende hulp gegeven worden, om mensen een ‘nieuw leven’ te laten beginnen.   

10) BESTAANSZEKERHEID Ook in kleine woonplaatsen moeten mensen kunnen beschikken over betaalbaar OV (mogelijk op afroep), een supermarkt en een buurthuis, een (mobiele) bibliotheek, een zwembad en een huisarts binnen 5 km. Een basisinkomen voor iedereen zal daarvoor belangrijk zijn. 

11) ECONOMIE Het ‘succes’ van de economie meten we niet langer af aan de hand van het bnp of bbp (bruto nationaal of binnenlands product), maar aan brede welvaart en ons welzijn. Beloon wie bijdraagt aan de welvaart. Verhoog inkomen en belast vermogen. Maar er moeten offers gebracht worden op militair en financieel gebied om volwaardig deel te kunnen nemen in internationale acties tegen agressie. 

12) INFRASTRUCTUUR Een groen land(schap) vraagt om een centrale regie tegen ‘verdozing’ en willekeurige uitbreidingen. Beleid moet zijn: ‘inbreiding’ van steden en dorpen, OV tot in alle uithoeken van het land, en ontmoediging van (particulier) autogebruik. Schiphol zal verplaatst worden naar zee.

Wat een verschrikkelijke kortzichtigheid, Noortje Thijssen. Maar goed, dat is een probleem wat ik af en toe heb met hoog opgeleide GroenLinksers of misschien kan ik beter zeggen: met hoog opgeleide mensen in het algemeen. En weet dat ik tien jaar lid ben van en actief ben voor die partij. Je probeert iets te weerleggen wat op basis van jouw analyse gewoon een feit blijkt te zijn en tevens ontken je een ander feit wat ik heb moeten vaststellen tijdens mijn lidmaatschap.

De waarheid is dat PvdA de arbeider is kwijtgeraakt en dat PVV nu vooral de partij van de minder geschoolde arbeiders is. En hier zit ook een duidelijke logica in: veel arbeiders zijn tegenwoordig veel hoger opgeleid dan vroeger. Zij doen het vanzelfsprekend goed binnen een politieke partij. Daardoor is PvdA steeds meer een partij van en voor hoger opgeleide arbeiders geworden en daarmee is het een elitaire partij geworden, iets wat GroenLinks eigenlijk altijd is geweest. Niet veel mis mee behalve dan dat de minder geschoolde arbeiders geen fatsoenlijke partij meer hebben om op te stemmen. Eigenlijk hadden die uitgebreid opgeleide PvdA'ers de oversteek gemaakt moeten hebben naar bijvoorbeeld GroenLinks of PvdD zodat de PvdA echt voor de gewone arbeiders had kunnen blijven. Logischerwijs is dit niet gebeurd en is de PvdA opgeschoven in de richting van GroenLinks met de uiteindelijke fusie tot gevolg. Nu is de SP soort van ook een partij voor de gewone arbeiders alleen weten zij deze groep toch niet echt goed aan te spreken waar Wilders hier wel vrij goed kans toe ziet.