Voorpublicatie: ‘Leven in het Antropoceen’
In deze nieuwe tijd zijn “wij” en “natuur” hetzelfde geworden.’ De vraag is nu welke verbeelding en welke ordening besloten ligt in het begrip ‘Antropoceen’. Welke beschrijving van de wereld geeft het? Mag de mens de natuur veranderen? Is de mens onderdeel van de natuur, of staat de mens daarbuiten, in de door mensen gemaakte cultuur? Is er nog wel een zinvol onderscheid te maken tussen ‘het natuurlijke’ en ‘het culturele’?
Het Antropoceen is echter niet alleen een neutrale beschrijving van een tijdperk, maar vooral ook een normatief begrip, waarin een voorschrift voor handelen en beleid zit verborgen. Het Antropoceen is een begrip met een grote morele lading. Dat betekent dat we niet alleen op zoek moeten naar de beschrijvende waarde van het Antropoceen, maar vooral ook naar de inspirerende kracht die het kan geven. Tot welke dragende ideeën en verhalen kan het Antropoceen ons inspireren als we nadenken over de herijking van onze verhouding tot de wereld?
Juist de enorme slagkracht van de mens – tot de geologische processen van de aarde aan toe – maakt het van groot belang om doordacht te handelen. De mensen die worden geraakt door de veranderingen in het Antropoceen zijn lang niet altijd degenen die de last of zelfs maar de verantwoordelijkheid kunnen dragen. Machtsverhoudingen zullen veranderen, waardoor nieuwe evenwichten ontstaan of juist verdwijnen. De toekomst van de aarde in het Antropoceen is niet iets wat ons overkomt, maar de uitkomst van menselijke keuzes.
Het Antropoceen is een begrip dat ons helpt om veranderingen scherper te zien, doordat we ze kunnen beschouwen op een geologische tijdschaal. ‘Terwijl we de kracht van het Antropoceen steeds sterker voelen in ons dagelijks leven, worden vragen over duurzaamheid, kwaliteit van leefomgeving, natuur en historie steeds urgenter’, stellen filosoof Dale Jamieson en auteur Bonnie Nadzam. Het Antropoceen dwingt tot een nieuw perspectief op onze omgang met de wereld om ons heen. Het Antropoceen is niet alleen een historisch geologisch gegeven, maar vooral ook een perspectief op de toekomst van de mensheid op aarde.
De complexiteit van de vraagstukken in het Antropoceen maakt het onmogelijk om tot simpele oplossingen te komen. De urgentie is niettemin reëel en enorm. Het is geen optie om de toekomst te negeren en het Antropoceen synoniem te laten worden met afval, rotzooi en verwaarlozing. We zullen hard moeten werken om de druk op ecosystemen, kringlopen en grondstoffen tegen te gaan.
Maar we zullen ons ook moeten aanpassen aan de effecten ervan. We zullen moeten leren omgaan met watertekorten en -overschotten omdat de gletsjers weg zijn of omdat de zeespiegel is gestegen. Dat is niet zozeer een vraagstuk van techniek of management, maar vooral een kwestie van verantwoordelijkheid. We zullen ideeën moeten ontwikkelen over hoe we ons willen verhouden tot de wereld om ons heen, een wereld waarvan we deel zijn en die deel is van onszelf. Daarover gaat dit boek.