Juist in kleinere of middelgrote gemeenten leidt het willen uitvoeren van een progressieve politieke agenda tot grotere uitdagingen. Een gesprek met GroenLinks-wethouders Karin Dekker (Assen), Tanja de Jonge (Barendrecht) en Joa Maouche (Renkum) over hun idealen, ervaringen en inzichten vanuit de bestuurlijke praktijk.

Vanuit welke idealen ben je de politiek ingegaan?

Joa Maouche: “Van kinds af aan ben ik geïnteresseerd in de natuur. Later kreeg ik tijdens een reis door Kenia oog voor onrechtvaardigheid. Ik zag hoe het leven één grote loterij is en hoe belangrijk de plaats is waar je geboren bent. Tijdens mijn studie kwamen deze twee lijnen samen. Toen ik voor het eerst mocht stemmen was de keuze voor GroenLinks snel gemaakt. Ik werd direct lid en rolde de partij in. Mijn drijfveren zijn rechtvaardigheid en klimaat. Knokken voor de kwetsbaren.”

Tanja de Jonge: “Mijn ideaal is dat iedereen moet kunnen meedoen. Voor ik de politiek in ging, werkte ik veel voor maatschappelijke organisaties. Ik ontdekte dat je vanuit de politiek meer invloed kunt hebben om idealen te verwezenlijken. Dat was voor mij de drijfveer om de overstap te maken.”

Karin Dekker is grootgebracht in een liberaal christelijk gezin, waar actief deelnemen aan de samenleving de norm was. In haar tienerjaren was Dekker actief in jongeren- en vrouwenbewegingen. De stap naar de politiek was voor haar vanzelfsprekend.

In hoeverre is het verstandig om als bestuurder idealistisch te zijn, of is pragmatisme noodzakelijk?

Maouche: “Niemand zit te wachten op een soort priester die tijdens bestuursoverleggen gaat vertellen hoe de wereld in elkaar zit. Maar het zou niet bij mij passen als ik zou doen alsof ik geen idealen heb. Soms zet ik dus ook mijn hakken in het zand. Als het gaat over groene thema’s, zoals het behoud van bomen, ben ik meestal heel onbuigzaam. Vooral ook omdat de besluiten die je hierover neemt niet meer terug te draaien zijn. Soms vindt mijn omgeving dat vermoeiend, en ik win de onderhandelingen ook niet altijd, maar het belangrijkste is dat je duidelijk bent, dat je staat voor je idealen.”

De Jonge: “Je hebt als bestuurder een spectrum met idealen. Sommige idealen zijn GroenLinks-eigen, daar mag nooit aan getornd worden. Andere idealen zijn wat losser, die moet je misschien opgeven in een coalitieonderhandeling. Als je dat niet doet stoot je de coalitiepartijen tegen het hoofd, met het risico dat je geen van je idealen realiseert.”

Soms is het ook nodig om een grens te trekken, zegt Tanja de Jonge, zoals bij de kwestie rond de kinderopvang van vluchtelingen en vragen omtrent duurzaamheid die in Barendrecht spelen. “Daar raak je echt een grens, dat zijn voor mij geen discussiepunten.”

In Barendrecht, waar Tanja de Jonge sinds 2018 wethouder is, is het rechts-conservatieve geluid overheersend. Hoe gaat ze daarmee om? Hoeveel manoeuvreerruimte heeft ze? “We zijn in zekere zin tot elkaar veroordeeld,” zegt De Jonge. “Je moet met elkaar op zoek gaan naar wat de idealen en doelen zijn van de diverse collegepartijen. Wat gun je elkaar voor de komende vier jaar? Dan kun je ook accepteren dat je bepaalde punten niet ter discussie stelt.

Een onderwerp als de zondagssluiting voor winkels laat je dan aan je voorbijgaan. Daar krijg je een mooie klimaatparagraaf met voldoende financiële middelen voor terug. Tegelijkertijd kan je ook via zijwegen proberen je idealen te realiseren, zoals het doen van suggesties aan je collega-wethouders voor verduurzaming van woningen.”

De Jonge: “Met de successen die we de afgelopen jaren hebben geboekt gaan we positief de verkiezingen in. Zo hebben we onze doelen gerealiseerd op het gebied van duurzaamheid die burgers concreet helpen, zoals met energiecoaches en een energieloket. Verder hebben we voor de komende verkiezingen een aantal echte GroenLinks-thema’s centraal gesteld: naast duurzaamheid ook wonen en sociaal beleid. We hebben laten zien dat we kunnen besturen, en het doel is om weer in het college te komen. Er liggen nog veel uitdagingen waar GroenLinks echt een bijdrage aan kan leveren.”

Maouche: “In de campagne stellen we ons nooit echt op als een bestuurderspartij, hoewel we dat wel zijn. Omdat er in Renkum weinig groene en linkse concurrentie is, kunnen wij ons wat dat betreft vrijer en opener opstellen. We gaan altijd de campagne in met de thema’s die er voor onze achterban echt toe doen: natuur, duurzaamheid, sociaal beleid, rechtvaardigheid. En we maken het altijd concreet. We leggen uit hoe we het gaan doen en laten zien wat we de afgelopen periode hebben bereikt.”

Met de fusie van twee lokale partijen in Renkum kan GroenLinks haar koppositie na de verkiezingen verliezen. “De kans is heel groot dat zij de grootste gaan worden,” zegt Maouche, “waardoor wij niet meer kunnen dicteren hoe het proces na de verkiezingen gaat verlopen.”

Maouche: “Onze achterban verwacht dat we tempo maken, dat we ambitieus zijn. Dat zijn we ook. Maar als bestuurder moet je ook vertellen dat het lastig is met de beperkte middelen die we hebben. We moeten altijd eerlijk zijn over hoe politiek werkt. Tegelijk hebben we een heel sterk verhaal, en zijn we een hartstikke groene gemeente met veel beschermde natuur. Het belangrijkste verkiezingsthema gaat worden: gaan we binnen of buiten de bebouwde kom woningen realiseren? Wij zeggen: dat moet binnen, en de meeste andere partijen vinden van niet. Wat dat betreft hebben we een heel onderscheidend verhaal.”

Een meerderheid in de gemeenteraad wil nieuwbouw buiten de bebouwde kom. Met ruimtelijke ordening in portefeuille levert dat voor Maouche een dilemma op: wel of niet meebewegen? “De keuze is dan: je neemt het niet als portefeuille, waardoor je ook veel minder grip krijgt op hoe het gebeurt. Of je neemt het juist wel, waardoor je die grip wel hebt en het zo goed mogelijk kunt realiseren, ook al is het een besluit waar je het ideologisch niet mee eens bent. Mijn voorkeur heeft altijd dat laatste.”

Tot slot: wat is het belang van idealisme in de politiek?

“Idealen bieden houvast aan wat je doet, je kunt erop teruggrijpen. Idealen laten je zien waarom je iets doet. Daar put je als bestuurder kracht uit,” zegt Tanja de Jonge. Joa Maouche vult aan: “Als je er puur zit om te besturen, loop je het risico dat je nergens naartoe gaat. Het gaat om de stip op de horizon. Politiek moet je per definitie idealistisch benaderen. Als je dat niet doet, is dat de dood in de pot.”

[Illustratie header: Ariane Faber]