Oud-klimaatonderzoeker Wieger Fransen stelt in Het Parool dat het bijzonder knap zou zijn als de mensheid de opwarming van de aarde tot drie graden zou kunnen beperken. Scherpere klimaatdoelen doet hij, met een beroep op de rapporten die de wetenschappers van het IPCC voor de Verenigde Naties hebben opgesteld, af als volksverlakkerij.

Toevallig schetst het laatste IPCC-rapport een “plausibel scenario” van een wereld die drie graden is opgewarmd. Daarin daalt de levensverwachting, net als de kwaliteit van leven, als gevolg van hittegolven en andere klimaatextremen. Droogte en watertekorten maken landbouw in sommige delen van de wereld onmogelijk. De armoede stijgt tot recordhoogte. De zeespiegelstijging versnelt, het aantal bosbranden loopt uit de hand en de biodiversiteit neemt sterk af. Er vinden grote conflicten plaats en sommige staten houden op te functioneren. Is dat de wereld die we aan onze kinderen en kleinkinderen willen nalaten?

Het IPCC laat gelukkig ook zien dat het mogelijk is om de opwarming tot anderhalve graad te beperken. Daarvoor zijn wel “snelle en verreikende transities” nodig. Laten we van onze politici verlangen dat zij die transities aanjagen, van de overgang naar schone energie tot de inkrimping van de veestapel, in plaats van zich neer te leggen bij rampzalige klimaatverandering.

Negatieve emissies

Fransen constateert terecht dat we volgens het IPCC heel veel CO2 uit de atmosfeer zullen moeten halen. Zulke ‘negatieve emissies’ kunnen we bereiken door bossen aan te planten, gedegradeerde landbouwbodems te herstellen en de CO2 uit verbranding van biomassa onder de grond te stoppen. De CO2 die bomen en planten door fotosynthese hebben opgenomen uit de lucht keert dan niet terug in de lucht. Voor Nederland, met zijn beperkte oppervlakte en zijn lege gasvelden onder de Noordzee, is vooral deze laatste optie kansrijk. We zullen de combinatie van bio-energie met onderzeese CO2-opslag nodig hebben om eerst klimaatneutraal te worden en vervolgens tot ‘netto negatieve emissies’ te komen. De biomassa die we verbranden dient dan wel aan strikte duurzaamheidseisen te voldoen: zo mag er geen ontbossing plaatsvinden en moet het gaan om reststromen die we niet nodig hebben als voedsel of grondstof.

Uitleg biomassa met visuals
Biomassa visual

Er bestaat wereldwijd nog maar een handjevol projecten waarbij CO2 uit bio-energie wordt opgeslagen. De regio Amsterdam zou zich hier een rol als koploper kunnen toe-eigenen, zeker nu Vattenfall in Diemen de grootste biomassawarmtecentrale van Nederland gaat bouwen. Het is dan ook een gemiste kans dat het onlangs gesloten convenant over de biomassacentrale geen afspraak bevat om het afvangen en opslaan van de CO2 te onderzoeken. Amsterdam, Diemen en andere gemeenten hebben stevige toezeggingen verkregen van Vattenfall inzake de duurzaamheid van de biomassa en de luchtkwaliteit, maar mét CO2-opslag zou de centrale nog duurzamer worden.

De pijp van Joop

Ook in het Westelijk Havengebied wordt gebouwd aan een grote biomassacentrale. Afvalenergiebedrijf AEB gaat daarin snoei- en afvalhout verstoken om het warmtenet te voeden. De nieuwe centrale ligt vlak bij de ‘pijp van Joop’. Deze pijpleiding, ooit aangelegd door wethouder Joop den Uyl als olieleiding tussen de Rotterdamse en Amsterdamse havengebieden, brengt nu CO2 van raffinaderijen naar glastuinders. Als het plan voor CO2-opslag uit het Klimaatakkoord wordt uitgevoerd, wordt de pijpleiding waarschijnlijk onderdeel van het leidingennetwerk dat CO2 van de industrie naar lege gasvelden onder de Noordzee vervoert. Aansluiting van de AEB-biomassacentrale op de ‘pijp van Joop’ biedt dus een uitgelezen kans om een begin te maken met de negatieve emissies die het IPCC noodzakelijk acht.

Waarom vraagt het gemeentebestuur niet aan AEB om CO2-opslag onder de Noordzeebodem te onderzoeken? Onderhandelen met dit bedrijf moet gemakkelijker zijn dan met Vattenfall, want de gemeente Amsterdam is voor honderd procent eigenaar van AEB.

Deze opinie verscheen op 5 juli in Het Parool.

Op 24 mei organiseerden Milieunetwerk GroenLinks en Wetenschappelijk Bureau GroenLinks een conferentie over biomassa. Lees hier de conclusies.