Wat is er beter in tijden van crisis dan een goed verhaal? Even wegvluchten in een andere wereld van ver weg of lang geleden, waar je als het meezit zelfs nog nieuwe moed en inspiratie opdoet? Ik herlas twee boeken van Hans Fallada en ging daarna op zoek naar een andere economie, waar morele, sociale en politieke verhoudingen intrinsiek deel vanuit maken.
An interview with Prue Taylor about Arvid Pardo and the common heritage of humankind.
“Ik geloof dat ik toch liever gewoon liberaal blijf”, fluistert de Belgische journalist tegen me. Hij zit naast me tijdens het ochtendprogramma van een congres over de commons, georganiseerd door de Belgische denktanks Oikos, Etopia en de Green European Foundation. Net als de meeste aanwezigen op dit uitverkochte congres is hij geïnteresseerd in alternatieven voor een economie waar de enige twee smaken bestaan uit markt en staat.
Gemeengoed is gebaseerd op een klassiek liberale gedachte over gemeenschappelijk eigendom. GroenLinks zou niet alleen moeten flirten met het hippe verschijnsel, maar zich het gedachtegoed van de commons ook op een dieper niveau eigen maken. Een pleidooi voor echte vrijhandel.
De commons vormen een sleutelingrediënt bij het formuleren van een nieuw links verhaal, omdat ze ons voeren naar een politiek voorbij de dualiteit van staat en markt. Wat verstaan we onder gemeengoed en wat biedt het voor perspectief?
Eeuwenlang bestond er een relatief evenwicht in de samenleving tussen het economische en sociale, dankzij allerlei gemeenschappelijke instituties en hun slimme regels. Vandaag de dag zijn we veel daarvan vergeten. Er is slechts keuze tussen markt en staat. Maar lokale, overzichtelijke vormen van gemeenschappelijke acties beschermen ons beter tegen de excessen van beide. Een pleidooi voor institutionele diversiteit.
We moeten de commons weer serieus gaan nemen als een manier om natuurlijke hulpbronnen te beheren. Dat schrijft Socrates Schouten in het slothoofdstuk van de bundel Rood-groene politiek voor de 21e eeuw van de Wiardi Beckman Stichting. Hieronder volgt een verkorte versie van zijn betoog.
Is an end to scarcity in sight? American companies are preparing to tap a vast source of raw materials on celestial bodies. But space mining is also a source of conflict, as the global commons of outer space are being enclosed, repeating patterns of appropriation of our own planet’s resources.
De gestaalde juridische kaders verdragen zich moeilijk met ecosystemen, zeker als ze groot en ver weg zijn (of lijken). We spreken rechtsgeleerde Prue Taylor, kenner van het gemeenschappelijk erfgoed van de mensheid. "De soevereiniteit van staten, die onze planeet kapot maakt, moet aan banden worden gelegd."
‘Eigendom is diefstal’, zei ooit de negentiende eeuwse socialist en anarchist Pierre Joseph Proudhon. Een hardere vloek kan men zich in de vrije markteconomie nauwelijks voorstellen. Zonder eigendomsrechten valt er immers niets te verdienen aan een product of zaak.