In mijn ogen is iedereen een drager. Of je nou voor de klas of aan het bed staat, ondernemer bent, de buren helpt, mensen blij maakt door altijd vriendelijk gedag te zeggen of mantelzorger bent: je bent een drager. En die dragers moeten wij in beeld brengen (compleet met hun verhaal), in het zonnetje zetten en laten zien dat het anders kan.
Zo is het idee ontstaan
Vijf jaar geleden eindigde mijn avontuur als docent in wording snel. Ik was bijna afgestudeerd en mijn afstudeerstage mocht ik betaald doen. Blij dat ik was! Maar al snel haalde de realiteit me in: het werk was teveel en het ordehouden was moeilijk. Ik kreeg nog voor de eerste vakantie te maken met een overload aan werk en bedreigingen van leerlingen, gesteund door hun ouders. Totaal gedesillusioneerd nam ik afscheid van dit pad waarna ik in 2020 mijn plek vond in de bibliotheeksector.
In dat jaar kwam het liedje Underdog van Alicia Keys uit. Ik draaide het grijs, omdat ze allerlei mensen op handen droeg in haar liedje die het moeilijk hebben. Zo ook de jonge docent. Ik voelde me zo aangesproken en bekrachtigd door haar woorden dat ik er emotioneel van werd (nu nog steeds). En trots. Want dit liedje ging over mij: je hebt het nu moeilijk, maar je komt er weer bovenop. Ze heeft gelijk gekregen: ik ben er weer bovenop gekomen.
Juist links kan ervoor zorgen dat meer mensen die het nu moeilijk hebben er weer bovenop kunnen komen. Daarom werd het een paar maanden geleden, toen ik het liedje weer hoorde, duidelijk voor mij: dít moet GroenLinks-PvdA doen. De linkse beweging moet de mensen die bijdragen op handen dragen, want juist die mensen hebben het de laatste decennia alleen maar moeilijker gekregen. Links moet laten zien dat het anders kan.
Hoe ziet de campagne eruit?
We portretteren verschillende dragers en maken daar campagnemateriaal van waarin we ze als het ware voorstellen aan het land. We maken posters waar ze op staan en video’s waarin ze hun verhaal vertellen. Waarom doen ze wat ze doen, wat bemoeilijkt dat op dit moment (bijvoorbeeld een bezuiniging) en wat hebben ze nodig (dat zal iets zijn uit ons verkiezingsprogramma)? Naast het materiaal dat wij zelf maken rondom de door ons gekozen dragers, zorgen we ervoor dat mensen hun eigen dragers kunnen aandragen. Daarover vertel ik aan het einde van mijn betoog meer. Eerst sta ik nog stil bij de vele voordelen die deze campagne met zich meebrengt.
Afrekenen met het frame van rechts
Het rechtse frame werkt goed. Links zou elitair zijn en zich niet bezighouden met ‘het volk’ waar rechts juist de vertolking is van wat ‘het volk’ wil. Niks is natuurlijk minder waar. Maar zolang wij niet écht laten zien dat we achter de mensen staan, zal rechts ermee weg blijven komen dat ze geen verantwoordelijkheid neemt. Ik denk dat onze huidige campagne het elitaire gehalte dat ons wordt verweten bevestigt. Onze posters laten niets ‘echts’ zien en de teksten die erop staan trekken vooral de theoretisch opgeleiden aan; de mensen die het zich kunnen veroorloven om na te denken over een totaal andere toekomst. Wanneer we onze campagne om mensen laten draaien, kunnen we op een prettige en respectvolle manier het frame van rechts onderuit schoffelen, omdat we letterlijk laten zien dat we er voor de mensen zijn.
Een eigen verhaal
De campagne Dit zijn de dragers van de samenleving biedt links de kans een eigen verhaal te vertellen. Geen reactieve politiek meer waarin we antwoord moeten geven op rechtse narratieven, maar een duidelijk en krachtig statement dat direct voortkomt uit onze eigen waarden. Door dragers te laten zien en hun verhalen te vertellen, halen we automatisch uit naar rechtse machthebbers die verantwoordelijkheid ontlopen en niet komen met oplossingen voor deze dragers. Tegelijkertijd laten we zien waar we zelf voor staan, reiken wij wél oplossingen aan en laten we een politiek verhaal zien dat draait om mensen. Zo zetten we ons alternatief tegenover het rechtse ‘verhaal’. Deze aanpak geeft ons de kans om de politieke agenda te bepalen in plaats van te volgen en dat maakt ons geluid voor de mensen weer relevant.
We zorgen voor verbinding
Met mensen als boegbeelden kunnen we laten zien dat we echt naar de burgers luisteren, op zoek zijn naar verbinding en het gevoel van een samenleving proberen terug te krijgen. Het sterke van het laten zien en horen van mensen, compleet met hun verhaal, is dat we niet alleen laten zien dat wíj achter de mensen staan. We laten ook zien aan het hele land dat onze samenleving door gewone mensen wordt gedragen. Mensen zoals jij en ik – herkenbaar in hun zorgen, dromen en keuzes – en dus mensen waarin iedereen zichzelf en hun naasten herkent. Dit raakt, schept vertrouwen en maakt duidelijk: we zijn samen de samenleving. Het mes van verbinding snijdt dus aan twee kanten: wij laten zien dat we keuzes willen maken die goed zijn voor de meeste mensen én we laten zien dat mensen ook op elkaar kunnen bouwen.
Vertolking van links idealisme
Deze campagne past goed bij ons idealisme. Wij willen immers burgerberaden, lastenverlichting en betere lonen voor burgers, een sterke publieke sector, meer vertrouwen in burgers vanuit de overheid, meer zelfredzaamheid creëren bij burgers door ze allemaal dezelfde kansen te geven en ze een zetje in de rug te geven als het bijvoorbeeld gaat om duurzaamheid, meer eigenheid creëren bij burgers door iedereen te laten zijn wie hij is. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Ons idealisme kan juist door de mensen vertolkt worden en zo gaan resoneren.
PvdA en GroenLinks allebei vertegenwoordigd
Een campagne die draait om mensen laat álle linkse standpunten samenkomen in een duidelijke roodgroene draad. Zowel het rode als het groene zijn goed terug te zien in een aanpak als deze. Het gaat namelijk om de bekrachtiging van onze burgers en samenleving. Dat zit ‘m zowel in rood als in groen (en regenboog). We laten zien dat het goed is voor een samenleving als iedereen mee kan doen en niemand door het ijs zakt. We laten zien dat het goed is voor een samenleving als iedereen zichzelf kan zijn en gewaardeerd wordt voor wat hij doet. En we laten zien dat het goed is voor een samenleving als iedereen een rol kan pakken in de energietransitie. Wat nog een groot voordeel is, is dat deze campagne zeer schaalbaar is. Speelt er een nieuw thema? Dan hoef je er alleen een drager bij te vinden.
Een eerlijk én aantrekkelijk verhaal
Door mensen te laten zien en horen die ons beleid nodig hebben, kunnen we ook goed uitleggen waarom elders de klappen zullen vallen als wij het beleid gaan maken (bij de grootaandeelhouders, vermogenden en grote vervuilers en uitbuiters). We kunnen zo een eerlijk politiek verhaal vertellen, waar we allemaal naar snakken. We kunnen via deze aanpak zelfs een ethisch beroep doen op de zojuist genoemde groep. “Ben ook een drager door meer belasting te betalen, te vergroenen of goed werkgeverschap te tonen, zodat we samen kunnen bouwen aan een fijne samenleving die werkt voor iedereen.”
Een linkse beweging waar iedereen zich thuis voelt
Naast campagnemateriaal heeft Dit zijn de dragers van de samenleving ook de potentie om een beweging te worden, omdat mensen zichzelf of hun naasten herkennen. Doordat we de mensen continu in het zonnetje zetten, nodigen we iedereen uit om mee te doen. En dat is wat we nodig hebben op links: een groep die zich persoonlijk gekend en gesteund voelt door onze politieke ideologie en zich dus thuis voelt bij links. En we kunnen er met een flinke dosis positiviteit (wat hem onder andere zit in ons positieve mensbeeld) ook voor zorgen dat mensen bij onze linkse beweging wíllen horen.
Om ervoor te zorgen dat onze campagne ‘viral’ gaat, werken we de dragers die wij kiezen als de eerste gezichten van onze campagne goed uit. We maken mooie posters waar ze trots op geportretteerd staan en achter een QR-code op de poster is het verhaal van de betreffende drager te zien, beluisteren en lezen. Dat verhaal is opgetekend in de vorm van: 1) dit maakt deze drager mee en houdt deze drager bezig, 2) hier loopt de drager tegenaan of maakt de drager zich boos over of zorgen om en 3) dit is volgens de drager de oplossing voor het probleem en dus wat er moet gebeuren. We linken vanuit die derde stap naar ons verkiezingsprogramma. Dat vereist dus dat het verkiezingsprogramma in deelstukken te downloaden is, zodat we per verhaal naar het juiste stuk van het programma kunnen verwijzen. Ik heb overigens genoeg vertrouwen in de linkse politieke ideologie dat de oplossingen die dragers noemen terug te vinden zullen zijn in ons verkiezingsprogramma.
Natuurlijk publiceren we alle verhalen ook op de website en socials. Naast ons ‘eigen’ materiaal gaan we ervoor zorgen dat we vooral dragers uit de samenleving laten komen. We stellen lintjes en draaiboeken voor huldigingen beschikbaar, zodat mensen hun eigen dragers kunnen huldigen. We houden prijsuitreikingen rondom bepaalde dragerscapaciteiten, zoals vriendelijkheid, maatschappelijke bijdragen, goed werkgeverschap, solidariteit, activisme en vindingrijkheid, etc. We zorgen voor een tool waarin mensen hun eigen posters (en andere ‘merchandise’) kunnen maken rondom hun eigen dragers.
En we organiseren veel activiteiten en maken veel content, zowel online als offline. Zo kunnen we dragersfiets- en wandelroutes uitzetten waar verhalen van dragers in verteld worden, we kunnen dragers op allerlei manieren in het zonnetje zetten, zoals we dat nu in sommige gemeenten doen met het groene lintje, de solidariteitsprijs en de complimentenkaarten. We kunnen een jaarlijkse dragersimpactdag organiseren, dragersmarkten en dragers-Tedtalks. En in de doorlopende online campagne kunnen we continu verhalen van dragers laten zien en horen. Daarnaast kunnen we o.a. belangenorganisaties, zoals FNV, bij onze campagne betrekken. Kortom: we kunnen een beweging worden die op handen wordt gedragen door heel veel dragers. Hoe meer dragers er door de samenleving zelf worden aangedragen, des te meer content er wordt gegenereerd en dat hoeven we dan niet eens zelf te doen.
Look, feel en voorwaarden
Door dit betoog heen staan voorbeelden van hoe de campagne eruit zou kunnen zien. Het is puur een voorstel, want het gaat om de kern van de boodschap. De posters zijn gemaakt met rechtenvrije foto’s van internet. Een goede vriend die vormgever is (Jeroen van Hagen) heeft de opmaak verzorgd en ik heb teksten bedacht op basis van ons verkiezingsprogramma 2023 en wat ik hoor uit het kleine stukje samenleving om mij heen. Wat in elk geval cruciaal is als dit idee wordt uitgewerkt, is dat we echte mensen vol trots op de foto laten zetten door een goede fotograaf en dat we de mensen interviewen om hun echte verhaal te kunnen laten horen. Ook moeten we véél materiaal maken, zodat we veel content het land in kunnen slingeren. De campagne moet zó goed resoneren dat de meeste content van de mensen thuis gaat komen.
Ideeën voor posters die in de uitwerking van de voorbeeldposters sneuvelden
- Boer(in): Natuurinclusief werken zou een uitkomst zijn. Ik moet er alleen wel van kunnen leven. Geef mij die kans met goede regels, middelen en duidelijkheid.
- Vluchteling: Laat mij ook bijdragen. In Syrië was ik arts.
- Trainer: Geen kind mag buitenspel staan. Daarom ben ik trainer. Nu moet sport nog toegankelijk worden voor iedereen.
- Vrachtwagenchauffeur/schoonmaker: Duurzaam wonen is voor iedereen, toch? Verhoog het minimumloon, zodat ik ook mee kan doen.
- Vrijwilliger: Als vrijwilliger zie ik dat er nog steeds vooral naar regels wordt gekeken in plaats van naar de mensen.
- Leraar: Ik heb kleinere klassen en meer ontwikkeltijd nodig.
Dit essay is een van de drie bekroonde inzendingen voor de ideeënwedstrijd die GroenLinks en PvdA organiseerden over de toekomst hun nieuwe beweging. Lees hier meer over de andere winnende essays of bestel de bundel met de tien beste ideeën.
Interview Hannah Schouten
Hannah Schouten (33) woont in Berkel-Enschot en is adviseur educatie bij Cubiss, een ondersteuningsinstelling voor bibliotheken. Ze is al langer lid van GroenLinks en sinds begin 2025 ook van de PvdA.
Waarom besloot je mee te doen aan deze essaywedstrijd?
“Het feit dat je via zo'n essaywedstrijd kon meedenken over hoe de linkse beweging eruit zou kunnen zien, vond ik heel mooi. En ik stoorde me al heel lang aan de campagneposters van GroenLinks. Ik vond ze niet zoveel zeggen. Daarom dacht ik: misschien kan ik via deze weg inspiratie bieden en input voor een nieuwe campagne.”
Hoe kwam je op het idee voor deze insteek?
"Zoals in het stuk staat beschreven hoorde ik een liedje van Alicia Keys en kreeg de ingeving dat GroenLinks-PvdA mensen op een bepaalde manier op handen zou moeten gaan dragen, omdat wij de partij zijn voor eigenlijk alle 'gewone mensen'. Mensen die trots halen uit wat ze doen en optimistisch willen zijn over hun toekomst, soms een steuntje in de rug kunnen gebruiken, willen delen met anderen en naar anderen kijken als bondgenoten. Daar kun je in mijn optiek pas echt op inspelen als je de mensen zelf in beeld brengt en aan het woord laat. Ik zie het zelf misschien te zwart-wit, maar in mijn optiek zijn de VVD, PVV en consorten er vooral voor de mensen die bang zijn te verliezen wat ze al hebben. Wij zijn daarentegen voor de mensen die een toekomst voor zich zien die ze toelacht. Dat moet je in beeld brengen.”
Wat vind je van het samengaan van beide partijen?
“Wat mij betreft een ontzettend goed idee. Ik denk dat de combinatie van het vurige van GroenLinks en het meer bestuurlijke van de PvdA een heel mooie kan zijn. Ik hoop daarbij wel dat we niet naar het midden gaan opschuiven, maar in onze aantrekkelijkheid het speelveld juist naar links weten op te schuiven. Want we hebben linkse politiek op dit moment harder nodig dan ooit.”
Hoe kijk je naar de verkiezingen?
“Ik hoop natuurlijk dat we kunnen formeren over links en dat het CDA dan 'de ballen' heeft om eens écht vernieuwende politiek te laten zien die over waarden gaat."
Lees ook in deze Helling
Word vriend & ontvang de Helling
Altijd de nieuwste artikelen lezen? Als vriend van Wetenschappelijk Bureau GroenLinks ontvang je 4x per jaar de Helling per post. Ook heb je bij elke nieuwe editie direct toegang tot alle Helling-artikelen op onze website.
De Helling draagt bij aan verdieping en politieke visievorming binnen GroenLinks. Met jouw vriendschap steun je het werk van het tijdschrift en Wetenschappelijk Bureau GroenLinks.