Recente berekeningen van de zogenaamde ‘watervoetafdruk’ laten zien dat de voorspellingen van professor Allan niet zijn uitgekomen. Veel van het fruit, de groente en de bloemen die in Nederland te koop zijn, komt uit relatief droge gebieden in landen als India, Ethiopië, Kenia en Peru. Door deze producten te kopen gebruiken de inwoners van Nederland virtueel water uit deze landen.
Lokale oplossingen
Naast groen water is ook virtueel water dus een belangrijke reden om water als mondiaal gemeengoed te gaan behandelen. De Global Commission wil dit vooral bewerkstelligen door middel van internationale beleidsafspraken en wetgeving. Dit wekt de foutieve suggestie dat water effectief beheerd kan worden op een planetaire schaal. Ook al zijn de oorzaken van waterproblemen in hoge mate grensoverschrijdend – atmosferische rivieren, handel, geopolitiek –, deze problemen manifesteren zich altijd op specifieke plaatsen. Droogtes, overstromingen, vervuiling en oneerlijke verdeling van water zijn lokale problemen die om lokale oplossingen vragen, passend bij de ecologische, institutionele en economische context.
De effectiviteit van een internationale organisatie die bevoegd is om mondiale beslissingen te nemen over water zal daarom altijd gering zijn. De vraag is ook hoe zo’n organisatie op te zetten. Hoe dit te doen zonder de macht te vergroten van een aantal zelfbenoemde internationale experts die amper ter verantwoording kunnen worden geroepen voor de gevolgen van hun beslissingen? En hoe reëel is het te verwachten dat dezelfde actoren die er belang bij hebben water te verkwisten en te vervuilen – overheden en bedrijven – de protagonisten zullen worden van een waterrevolutie?
Het gevaar bestaat dat het opschalen van water tot een mondiale kwestie leidt tot miskenning van de expertise die lokaal aanwezig is, en tot verdere verzwakking van de autonomie en zeggenschap van degenen die de waterproblemen aan den lijve ondervinden. De lokale activisten die zich in de frontlinie bevinden van de strijd voor waterrechtvaardigheid, de inheemse volken die eeuwenoude banden hebben met waterstroomgebieden, juist zij zijn onmisbaar om tot een zorgvuldiger beheer en een eerlijker verdeling van water te komen. Net zo belangrijk als internationale overeenkomsten of een mondiale waterbeleidsinstantie zijn daarom de bevordering en ondersteuning van organisaties uit het maatschappelijk middenveld, lokale watergemeenschappen en waterbeheersorganisaties. Zonder goed functionerende local water commons zal een global water commons nooit van de grond komen.
