De Baltische staten lopen voorop bij de ondersteuning van Oekraïne, zowel in politiek als in financieel opzicht. Daarnaast investeren zij fors in hun eigen strijdkrachten. De drie kleine democratieën, die elk grenzen aan Rusland, willen al in 2030 voldoen aan de NAVO-afspraak om 5 procent van het bbp aan defensie te besteden. Vallen die grote offers voor de verdediging van het eigen land en bondgenoten te combineren met sociaal beleid? Die vraag wordt beantwoord in het interview met de groen-progressieve politici Justīne Panteļējeva uit Letland en Tomas Tomilinas uit Litouwen. Hun boodschap: belast de rijken. Minder ongelijkheid maakt de samenleving sterker.

In Afrika, Azië en Latijns-Amerika willen de meeste regeringen, ook de min of meer democratische, geen partij kiezen in de strijd tussen democratie en autocratie. Zo weigeren zij zich aan te sluiten bij de westerse sancties tegen Rusland. Daaraan ligt een streven naar ‘actieve ongebondenheid’ ten grondslag, zo legt de Oekraïense onderzoeker Sofiia Shevchuk uit in haar essay over Oekraïne en het mondiale Zuiden. Toch slaagt Kyiv erin om partnerschappen te sluiten in het Zuiden, dankzij een diplomatiek offensief dat tegelijk pragmatisch, waardengedreven en empathisch is. EU-landen, zeker die met een verleden als kolonisator, kunnen ervan leren.

Je zou uit dit essay kunnen concluderen dat neo-idealisme, met zijn nadruk op solidariteit tussen democratische krachten, weinig weerklank vindt in het mondiale Zuiden. Maar zowel Van der Staak als Shevchuk wijzen op de kloof tussen regeringen en mondige burgers. Als je op wilt komen voor de mensenrechten of het leefmilieu van jezelf en je medeburgers, als je jezelf als schrijver of journalist vrij wilt uiten, dan doet democratie er wél toe.