Als we willen dat technologische ontwikkeling niet tot minder werk, maar tot beter werk leidt, moeten zowel overheid als sociale partners zich er nadrukkelijker mee bemoeien. Dat stelden Ton Wilthagen en Catelijne Muller tijdens de conferentie Kan technologie ook links zijn? in de Eerste Kamer. Bekijk hier de video's van hun toespraken.
Het vergroenen van onze economie en samenleving vraagt om een radicale herziening van wat het begrip 'vooruitgang' betekent. Tot op heden is deze term synoniem aan economische groei. Als we het woord 'vooruitgang' van een nieuwe betekenis willen voorzien, vereist dit een verandering van onze houding ten opzichte van technologie, maar ook een wijziging van onze sociale verhoudingen en onze visie op de natuur.
Misschien dat Lucette ter Borg in de NRC van donderdag 3 maart teveel gevangen was door het indrukwekkende en allesbehalve toevallige decor van de kunstmanifestatie HACKING HABITAT om te zien welk verhaal hier werkelijk wordt verteld.
Klimaatonderhandelingen worstelen met politieke traagheid. Dit terwijl klimaatverandering vraagt om daadkrachtige maatregelen. Onder veel wetenschappers en politici wordt de roep om geo-engineering ondertussen steeds groter. Maar in het Antropoceen heeft deze technologie radicale gevolgen voor de natuur én samenleving. Hoe kunnen we met elkaar, zowel globaal als lokaal, waken voor de gevaren en afspraken maken voor een eerlijke toekomst?
In een week tijd maakte ik iets ongekends mee. In mijn verschillende, meer dan gemiddeld in politiek geïnteresseerde bubbels werd al snel na het begin van een ontmoeting door iemand uitgeroepen: we gaan het niet over politiek hebben! En dat werd dan hartstochtelijk door iedereen onderschreven, ook door mij.
Steeds meer gemeenten voeden algoritmen met grote hoeveelheden persoonsgegevens om voorspellingen te doen over hun burgers. De Engelse stad Bristol geeft elk kind een score tussen 0 en 100, die het risico weergeeft dat het kind slachtoffer wordt van misbruik of verwaarlozing. Nederland kende tot voor kort SyRI, een systeem dat de bewoners van arme wijken binnenstebuiten keerde om fraude op te sporen. Wat is het effect van zulke voorspellende algoritmen op privacy, sociale rechtvaardigheid en het vertrouwen van burgers in hun overheid?
Technologie is noch een natuurkracht, noch een serviele dienaar van de mens. Technologie is een vorm van macht, die we gedeeltelijk naar onze hand kunnen zetten. Technologie kan dus ook links zijn. Maar dat vereist dat links een ‘dikke ethiek’ durft te ontwikkelen, een visie op het goede leven, aldus hoogleraar techniekfilosofie Tsjalling Swierstra.
Het blijven functioneren van onze samenleving in crisistijd is sterk afhankelijk van technologie. Net als de democratie. Tegelijkertijd kleven daar ook risico’s aan. Corona-apps waaraan we onze data uitleveren, nepnieuws dat circuleert op social media en dat een eigen werkelijkheid representeert. De overheid die ons monitort met als argument dat het de veiligheid (en gezondheid) van burgers verhoogt. Zitten er grenzen aan onze privacy? Deze masterclass gaat over de kansen maar ook over de keerzijde van technologie. Kunnen we desinformatie en nepnieuws tegengaan zonder de vrijheid van meningsuiting aan te tasten?
Technologie is noch een natuurkracht, noch een serviele dienaar van de mens. Technologie is een vorm van macht, die we gedeeltelijk naar onze hand kunnen zetten. Dat hield de techniekfilosoof Tsjalling Swierstra ons voor tijdens een conferentie in de Eerste Kamer in 2018.(1) Die conferentie vormde de opmaat voor het technologieproject van Wetenschappelijk Bureau GroenLinks waar deze bundel het resultaat van is. Politici laten namelijk kansen liggen bij het sturen van technologische innovaties. Te vaak wordt de inzet van steeds meer sensoren, big data, algoritmen, platforms, apps en robots als onvermijdelijk gezien. Te weinig wordt besproken hoe technologie ons leven en ons samenleven beïnvloedt, en of we de gevolgen wel kunnen overzien. Volksvertegenwoordigers dienen zich sterker te bemoeien met de ontwikkeling en inzet van technologie in hun stad, dorp, provincie, land of unie. Als technologie een vorm van macht is, dan is technologie dus politiek.
Technologische vooruitgang gaat gepaard met veel onzekerheden. Beslissingen over deze complexe problemen vallen tussen politiek en wetenschap. Dit leidt tot onduidelijkheid en onvrede.