Het veelbesproken idee dat we nooit zo verdeeld waren als op dit moment, is empirisch gesproken kletskoek. Migranten, lhbti’ers, bewoners van grote steden en boeren delen de progressieve verlangens van gelijke behandeling en economische herverdeling. Dat besef kan PvdA en GroenLinks helpen bij een gezamenlijke strategie, betogen Menno Hurenkamp en Jan Willem Duyvendak.
Wereldwijd zoeken politici de oplossing voor de financiële en economische crisis in austerity policies: een streng beleid van bezuinigen en het terugdringen van schulden. Een bekritiseerde oplossingsrichting (leestip: 'Austerity, the history of a dangerous idea' van Mark Blyth), maar wel een die stand lijkt te houden. Linkse partijen staan er bij en kijken er naar. Om vervolgens te grijpen naar een favoriete maatregel: het inkomensafhankelijk maken van voorzieningen en uitkeringen. Als we dan toch bezuinigen, laten we dan in elk geval de lage inkomens sparen. Dat klinkt sympathiek en past bij de door links gewenste solidariteit tussen rijk en arm. Maar is het eigenlijk wel zo'n goed idee?
Schrijver en politiek filosoof Susan Neiman pleit al jaren onvermoeibaar voor het centraal stellen van de moraal in de politiek. Links, betoogt ze, heeft zijn oren teveel naar de dogma’s van economische groei en het individuele eigenbelang laten hangen. Tijd voor een rehabilitatie van oude linkse waarden, met klimaat als prioriteit voor het komende decennium.
Willen linkse partijen uit het electorale en ideologische slop komen, dan moeten ze terug naar hun bronnen. Linkse partijen zullen de huidige economische en politieke orde opnieuw moeten interpreteren, willen ze haar kunnen veranderen. Daarom doen ze er goed aan Het Kapitaal van Karl Marx weer ter hand te nemen. Vijfentwintig jaar na de val van de Berlijnse muur kan het werk van Marx weer met een frisse blik worden gelezen, zonder de geopolitieke en ideologische strijd van de Koude Oorlog.
Nederland struikelt van crisis naar crisis. We beleven het slotakkoord van decennialang beleid gericht op de korte termijn, met een fixatie op oneindige groei en het zelfredzame individu in het middelpunt van de aandacht. Verder dan compenseren en het afkopen van sociale verschillen komt de overheid niet meer. Het is hoog tijd voor een nieuw beginakkoord waarin de lange termijn voorop staat, met de nadruk op de eindigheid van natuurlijke hulpbronnen en de focus op de kwetsbaarheid van het individu.
Verkiezingsprogramma’s van links tot rechts laten een opvallende ruk naar links zien. Beleven we werkelijk het einde van het neoliberalisme, ook nog eens onder het leiderschap van een historisch dominante VVD? Heeft een virus het neoliberalisme ten val gebracht?
De afgelopen dertig jaar heeft GroenLinks het nodige bereikt, maar niet dat ene: regeren. De partij is dan ook meer vastberaden dan ooit om daar verandering in te brengen, zegt Paul Rosenmöller, fractieleider van de Eerste Kamer, in een gesprek met de Helling. Samenwerking (‘geen fusie’) met de PvdA is daarvoor van het grootste belang, meent Rosenmöller. ‘Wij hebben de PvdA nodig, en zij ons.’
De standpunten van GroenLinks over democratie en zeggenschap van burgers zijn zwak en beperkt, en bieden niet meer dan een bedeesd antwoord op de ruwe uitdagingen van het rechts-populisme. GroenLinks moet de komende decennia het ideaal van radicale democratisering opnieuw uitvinden.
Naomi Klein verbindt in haar boek 'No Time' globalisering, privatisering en marktwerking met de bedreiging van klimaatverandering. Wat kunnen linkse partijen hiervan leren?
GroenLinks-aanvoerder Jesse Klaver sprak het slotwoord tijdens de Gaia-avond. Hij reageerde op de voorstellen van schrijver David Van Reybrouck om het ongebreidelde kapitalisme te temmen. “De reden waarom pakketbezorgers worden uitgebuit is ook de reden waarom onze aarde wordt uitgebuit: er worden geen grenzen gesteld. De strijd voor sociale rechtvaardigheid valt niet los te zien van de strijd voor klimaatrechtvaardigheid.”