Het was geen goede zomer voor optimisme. Kranten moesten op zo veel dossiers het woord ‘crisis’ plakken dat lezers zich afvroegen of de term ondertussen niet onderhevig was aan inflatie. Het was moeilijk om niet mismoedig te worden toen naast moderne klassiekers als de klimaat- en stikstofcrisis ook nog de ‘rondkomcrisis’ de kop opstak.
Energie, wonen, gezondheidszorg, postbezorging: marktwerking binnen publieke diensten is bijna niet meer weg te denken uit Nederland. Maar volgens politiek geograaf, activist en onderzoeker Lavinia Steinfort kunnen en moeten we deze vergaande liberalisering terugdraaien: zogeheten ‘deprivatisering’ wint aan populariteit in Europa en daarbuiten. Wat kan Nederland daarvan leren?
Nederland struikelt van crisis naar crisis. We beleven het slotakkoord van decennialang beleid gericht op de korte termijn, met een fixatie op oneindige groei en het zelfredzame individu in het middelpunt van de aandacht. Verder dan compenseren en het afkopen van sociale verschillen komt de overheid niet meer. Het is hoog tijd voor een nieuw beginakkoord waarin de lange termijn voorop staat, met de nadruk op de eindigheid van natuurlijke hulpbronnen en de focus op de kwetsbaarheid van het individu.
Uitgesproken kritiek op het kapitalisme levert nog vaak afwijzende reacties op. Mensen vragen verwonderd of je dan liever in een communistisch land wilt leven, of ze verzuchten dat kapitalisme-kritiek enkel tot utopisch gefilosofeer leidt. Precies die reacties zetten journalist Sjors Roeters ertoe aan om op zoek te gaan naar concrete voorbeelden van een mogelijke post-kapitalistische samenleving. Voor die zoektocht, waarvan hij verslag deed in Vrij Nederland, reisde hij heel Europa af. De lessen verwerkt hij momenteel tot een boek, dat op 11 oktober verschijnt. Wetenschappelijk Bureau GroenLinks ging met Roeters in gesprek over het kapitalisme en de manieren om er voorbij te komen.
In welke wereld doet de politieke kunstenaar zijn werk? Sociologe Saskia Sassen sprak tijdens de eerste Life Hack van het kunstproject Hacking Habitat. Haar thema voor deze avond: onzichtbaarheid. Haar sleutelwoorden: uitbanning, complexiteit en geweld in de globale economie.
Naomi Klein verbindt in haar boek 'No Time' globalisering, privatisering en marktwerking met de bedreiging van klimaatverandering. Wat kunnen linkse partijen hiervan leren?
Bij een vriend van mij hangt een vergeelde cartoon aan de muur van het toilet, getekend door Hein de Kort. Twee patjepeeërs komen de volle plenaire zaal van de Tweede Kamer binnenwandelen. Eén roept: “Wat kost deze toko?” De aanwezige politici en ministers kijken verschrikt op. Het is gissen hoe oud de strip is en wat de aanleiding was. De boodschap dat ‘alles te koop lijkt’ was echter deze zomer opnieuw actueel.
Om het leven op onze planeet te behouden is een fundamentele hervorming van onze economie onvermijdelijk. Dit kan alleen als we het vertrouwen in de overheid herstellen. Een sterke overheid die met zelfvertrouwen samenwerkt met haar burgers, is noodzakelijk als we het kapitalisme nog willen keren.
Moeite doen om aandacht te geven en aardig te zijn maakt ons niet alleen tot betere mensen, het is een politieke daad. Door in alledaagse situaties tegen de kapitalistische logica van efficiëntie en controle in te gaan, kunnen we millimeter voor millimeter het systeem dwingen om zich aan te passen aan ons (in plaats van andersom).
Tijdens de laatste Franse presidentsverkiezingen zei Marine Le Pen dat ze een 'présidente du quotidien' wilde worden, een president van alledag. Het geeft te denken dat juist extreemrechts de zorgen van alledag weet te kapen en het persoonlijke politiek maakt. Links moet weer een emancipatiebeweging worden. Verbind de burn-out van de planeet met een strijdbare analyse van Big Tech en de groeiende controlesamenleving, waarin publieke waarden eroderen en het leven verder versnelt.