De ontmanteling van de verzorgingsstaat laat zich schetsen als een hink-stap-sprong van het neoliberalisme. Links-progressief Nederland staat voor de taak een nieuwe hink-stap-sprong voor te bereiden, naar een samenleving waarin solidariteit het alternatief is voor individueel zelfbehoud.
Vrijwel nergens leidde Grenzen aan de Groei, het rapport uit 1972 voor de Club van Rome, tot zoveel politieke opschudding als in Nederland. Toch kwamen fundamentele hervormingen niet van de grond. De oorzaken: het dwaalspoor van ‘selectieve groei’ en de economische tegenwind na de oliecrisis van 1973.
De circulaire economie is een ‘nieuw’ concept dat een oude GroenLinkse worsteling tussen milieu en economie blootlegt. Het idee van groene industrialisering is uiteindelijk omarmd, maar roept ook nieuwe vragen op. Socrates Schouten bekijkt wat er in de dertig jaargangen van de Helling constant is gebleven, en waar het denken is gaan schuiven.
Van oudsher zijn steden economische centra. Maar als gevolg van de globalisering is er een fundamentele verandering gaande in de manier waarop het geld wordt verdiend in de stad. Dat wordt steeds meer zichtbaar en voelbaar voor de stedelingen. Als de stad een pretpark voor toeristen wordt, een vehikel om geld te verdienen, waar is dan nog ruimte voor de bewoners? In het vorige nummer toonde kunstenaar Bart Stuart zijn beelden van verstedelijkend China. Over zijn visie op Amsterdam gaat het volgende gesprek.
In zeven Nederlandse steden gaan experimenten van start gegaan met ‘lichte vormen’ van het basisinkomen. Voorstanders zijn teleurgesteld door de beperkingen die zijn opgeworpen door het ministerie van Sociale Zaken. Eén gemeente besloot om die beperkingen deels naast zich neer te leggen: Amsterdam vaart, zoals wel vaker, haar eigen koers. In gesprek met drie voortrekkers.
De Nederlandse hypotheekschulden zijn enorm hoog en met de recessie zijn veel huizen onder water komen te staan. Deze situatie heeft gevolgen voor de stabiliteit van de economie en heeft de recessie dieper gemaakt. Het overheidsbeleid rond de hypotheken heeft hier een belangrijke rol in gespeeld en het nu staande beleid is onvoldoende om de situatie te herstellen.
De steeds hogere grondprijzen drukken een groeiende stempel op het gebruik van grond. De duurzaamheid van het landschap staat dan ook onder druk. Volgens Jan van Rheenen en Jan Spijkerboer (Kadaster) kunnen eigentijdse vormen van grondeigendom een antwoord betekenen. “Ons systeem van privaat eigendom van grond heeft veel goeds gebracht, maar steeds duidelijker wordt dat er ook nadelen zijn.”
Als we onze economie fundamenteel willen veranderen, is sturen op ‘welzijn’ of ‘brede welvaart’ niet genoeg. Een echt andere economie vereist een andere ethiek. Wij pleiten voor een ethiek van zorgzaamheid, voortbouwend op het feministisch economisch gedachtegoed. Alleen dan kunnen we het kapitalisme actief uit ons hoofd en onze instituties bannen.
Flexibilisering van de arbeidsmarkt is goed voor de economie, de staatsschuld is te hoog en bezuinigingen helpen tegen de crisis. Mirjam de Rijk ontmaskert de belangrijkste economische mythes van dit moment, zoals: economie gaat over geld; als de economie groeit is dat goed voor iedereen; de vergrijzing is niet te betalen, enzovoort.
Groene partijen staan voor het dilemma welke positie te kiezen in het debat over economische groei. Moeten zij kiezen voor het ontkoppelen van economische groei en CO2 emissies, ‘andere’ groei, of minder consumeren en produceren?